Σκακιστική Νουβέλα, Stefan Zweig

 

Σε ένα πλοίο που εκτελεί το δρομολόγιο Νέα Υόρκη- Μπουένος Άιρες, γεμάτο με Ευρωπαίους πολίτες που καταφεύγουν στην εξορία προκειμένου να γλιτώσουν από τα δίχτυα του Χίτλερ και τη βία που τον συντροφεύει, ο ανώνυμος αφηγητής- κατά πάσα πιθανότητα, ο ίδιος ο συγγραφέας- θα παρατηρήσει πως συνοδοιπόρος του σε αυτό το ταξίδι είναι ένας διεθνούς φήμης σκακιστής.

Παρακινημένος από την περιέργεια που του γεννά αυτή η ιδιοφυία που παραμένει ανίκητη για καιρό, θα μηχανορραφήσει προκειμένου να τον πλησιάσει και να συνδιαλλαχθεί μαζί του. Όμως όλες του οι προσπάθειες θα πέσουν στο κενό, μέχρι που ένας άγνωστος άνδρας, ο δρ.Μπ. θα γίνει το έτερο μέλος μιας παρτίδας για δυο.

Ο συγγραφέας αφηγείται, στην ουσία, μια ψυχολογική μάχη ανάμεσα σε έναν αμόρφωτο χωρικό που έχει μετατραπεί σε ένα παγκοσμίου φήμης σκακιστή και έναν μορφωμένο άνδρα που, πριν επιβιβαστεί στο πλοίο, φυλακίστηκε από τους Ναζί και κακοποιήθηκε με έναν ιδιότυπο τρόπο, αυτόν της απομόνωσης. Μέσα από τη μεστή και συνάμα μεθυστική αφήγηση του Τσβάιχ, ο αναγνώστης αντιλαμβάνεται πως η σκακιστική αναμέτρηση παύει να είναι απλώς μια αμφίρροπη μάχη ανάμεσα σε δύο διάνοιες, αλλά μετατρέπεται σε ένα προσωπικό στοίχημα του κάθε παίκτη με τον εαυτό του, καθώς διακυβεύεται η φήμη του ενός και η ψυχική ισορροπία του άλλου.

Είναι άξιο θαυμασμού το πώς καταφέρνει ο συγγραφέας μέσα από μια νουβέλα εκατό περίπου σελίδων να φωτίσει όλες τις σκοτεινές εκφάνσεις της ανθρώπινης ψυχοσύνθεσης, να σκιαγραφήσει με απαράμιλλη δεξιότητα χαρακτήρες που διακρίνονται για την απύθμενη μεγαλομανία τους αλλά διακατέχονται κι από ένα ανεξέλεγκτο πάθος που οριακά τους οδηγεί στην παραφροσύνη και να χαρίσει στους αναγνώστες του ένα φινάλε απρόσμενο, αλλά και ρεαλιστικό, που επιβεβαιώνει περίτρανα πως ο μοναδικός πραγματικός μας αντίπαλος, είναι ο ίδιος μας ο εαυτός.